Առաջին հայացքից Սենատի բանաձևը հայամետ է, բայց պարունակում է հակաէրդողանական նոտա

Ֆրանսիայի Սենատի բանաձևը, որով առաջարկվում է ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը, զուսպ հավանություն է ստացել Երևանում և զայրացրել Բաքվին: Ադրբեջանի խորհրդարանը կառավարությունից պահանջել է վերանայել Փարիզի հետ իր հարաբերությունները: Անկարան միջամտել է դիվանագիտական «փոխհրաձգությանը», իսկ Ֆրանսիայի ԱԳՆ-ն շտապել է հետ կանգնել Սենատի կողմից ընդունված փաստաթղթից: Ի՞նչն է հանգեցրել սկանդալին և ինչպես դա կանդրադառնա Ղարաբաղի ապագայի վրա, փորձել է պարզել «ՌԻԱ Նովոստի» գործակալությունը:

Համերաշխություն Հայաստանին

Նոյեմբերի 25-ին ընդունված բանաձևը դատապարտում է Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիան, որն իրականացվել է Թուրքիայի իշխանությունների և օտարերկրյա վարձկանների աջակցությամբ: Փաստաթուղթը կոչ է անում տրամադրել մարդասիրական օգնություն և հետաքննել ռազմական հանցագործությունները: Այն նաև խոսում է տեղահանված անձանց վերադառնալու իրավունքի և Հայաստանի մշակութային և կրոնական ժառանգությունը պահպանելու անհրաժեշտության մասին:
«Բանաձևը ուժեղ քաղաքական ակտ է, որը ցույց է տալիս մեր համերաշխությունը Հայաստանին»,-ասել է Սենատի արտաքին գործերի և պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահ Քրիստիան Կամբոնը:

Սակայն Ֆրանսիայի ԱԳՆ ներկայացուցիչը Սենատի նախաձեռնությանը սառն է արձագանքել` նշելով, որ Փարիզի կողմից ԼՂՀ անկախության միակողմանի ճանաչումը օգտակար չէ ոչ Հայաստանի, ոչ Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության, ոչ Ֆրանսիայի, ոչ Մինսկի խմբի այլ համանախագահ երկրների, ոչ էլ Եվրոպայի համար:
Հասկանալի պատճառներով բանաձևը ջերմորեն ողջունվել է Ստեփանակերտում: ԼՂՀ նախագահ Արայիկ Հարությունյանը խորին երախտագիտություն է հայտնել ֆրանսիացի սենատորներին և նրանց որոշումը «պատմական» բնորոշել:

Թուրքիայի ԱԳՆ-ն Ֆրանսիայի խորհրդարանի վերին պալատին մեղադրել է կողմնակալության համար: Բաքվի նրանց գործընկերները խորհուրդ են տվել Ֆրանսիայի Սենատին ջանքեր ներդնել «խաղաղությանը, կայունությանը և առաջընթացին նպաստող գործողությունների համար»: Ադրբեջանի Միլի մեջլիսը, կառավարությանը կոչ է արել վերանայել Փարիզի հետ իր հարաբերությունները: Պատգամավորները որոշել են, որ Բաքուն պետք է «դիմի ԵԱՀԿ ղեկավարությանը՝ Մինսկի խմբից Ֆրանսիային հեռացնելու հարցով», և, բացի այդ, «խորապես վերլուծի երկու երկրների քաղաքական և տնտեսական կապերը»:

Ամենամեծ բացահայտումը

2019-ին Ադրբեջանի էկոնոմիկայի նախարար Շահին Մուստաֆաևը պնդում էր, որ նախկին խորհրդային հանրապետությունը տարածաշրջանում Ֆրանսիայի հիմնական առևտրային գործընկերն է: Անդրկովկասի երեք պետությունների հետ Ֆրանսիայի առևտրի 62%-ը բաժին է ընկնում Ադրբեջանին: 2020-ի սկզբին Բաքվում Ֆրանսիայի դեսպանը տեղեկացրել է, որ ֆրանսիական Total կազմակերպության ներդրումները Կասպից ծովում Աբշերոնյան գազային կոնդենսատային հանքավայրի շահագործման նախագծում արդեն գերազանցել են մեկ միլիարդ եվրոն: Բացի այդ, դիվանագետը Ֆրանսիայի և Ադրբեջանի 600 միլիոն դոլարի առևտուրը գնահատել է անբավարար: Համեմատության համար, Հայաստանի հետ նույն ցուցանիշը չէր գերազանցում 100 միլիոն դոլարը: Հենց Total-ն է մատակարարում Ադրբեջանին ստորջրյա հորատման սարքավորումներ: Ընդհանուր առմամբ, ամբողջ նախագիծը հավասարապես բաժանված է ֆրանսիական ֆիրմայի և ադրբեջանական SOCAR պետական ընկերության միջև:

Ադրբեջանը նաև առանցքային դիրք է գրավում ТРАСЕКА ծրագրում`Կենտրոնական Ասիայից Կովկասի վրայով դեպի Եվրոպա տրանսպորտային միջանցքների զարգացման գործում: Այս ամառ, ԼՂ շուրջ իրավիճակի սրման նախօրեին, Բաքվում Ֆրանսիայի դեսպանը ծրագրի գլխավոր քարտուղար Ասեթ Ասավբաևի հետ քննարկել է Փարիզի դերը նոր առևտրային ուղիներ ստեղծելու գործում: Կողմերը խոսել են Ադրբեջանից Վրաստան երկաթուղու բազմամիլիոնանոց արդիականացման գործում ֆրանսիական գործակալության ներդրումների մասին:
Փարիզն օգնել է Բաքվին իրականացնել իր տիեզերական ծրագիրը: Առաջին ադրբեջանական արբանյակը ուղեծիր է դուրս բերվել Կուրու տիեզերակայանից:

Հակաթուրքական նոտա

Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը պաշտոնապես չի ճանաչվել ոչ մի պետության կողմից: ԼՂՀ կարգավիճակի հարցը ծագել է, երբ 1994-ին ստորագրվել է Բիշքեկի զինադադարի արձանագրությունը: Երևանը Ղարաբաղը ճանաչելուց հրաժարվելը հիմնավորել է նրանով, որ Հայաստանը մեղադրվելու է Ադրբեջանի տարածքների շրջափակման համար, ինչը ենթադրում է պատժամիջոցներ և խափանում է բանակցային գործընթացը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում:
Ռուսաստանցի կովկասագետ Նուրլան Գասիմովը նշում է, որ այժմ Փարիզը կարող է հետ մղվել ղարաբաղյան հիմնախնդրի լուծումից: Երևանին տրված բարոյական աջակցությունը և Բաքվի քթին հարվածելը կարող են հանգեցնել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ազդեցության նվազմանը, և դա ձեռնտու կլինի Թուրքիային:

«Հարցերը կարող են լուծվել ավելի գործնական ձևաչափով ՝« 2+2 », այսինքն՝ բանակցությունների սեղանի շուրջ կմնան մի կողմից Հայաստանն ու Ռուսաստանը, իսկ մյուս կողմից՝ Ադրբեջանն ու Թուրքիան», - կարծում է փորձագետը: «Պատահական չէ, որ նոյեմբերի 9-ին ստորագրված հայտարարությունը մտահոգություն է առաջացրել ինչպես Փարիզում, այնպես էլ Վաշինգտոնում: Որքանով ես գիտեմ, սկսվել են ֆրանսիացի և ամերիկացի դիվանագետների խորհրդակցությունները ռուս գործընկերների հետ, և Մինսկի խմբի գործընթացի մասնակիցները մանրամասներ են պահանջում»,-նշել է փորձագետը:
Բանաձևի շուրջ առաջացած սկանդալը կարող է հնարավորություն տալ Թուրքիային գործընթացներից դուրս մղել Փարիզին և Վաշինգտոնին և դառնալ միջնորդ` հակամարտության կարգավորման գործում, կարծում է Գասիմովը: Կովկասագետ, քաղաքական գիտությունների թեկնածու Արթուր Աթաևը նշում է, որ բանաձևը, այնուամենայնիվ, դիվանագիտական հաջողություն է Երևանի համար և պարունակում է հակաթուրքական նոտա: «Սա Ֆրանսիայի մշակութային դաշտում հայկական սփյուռքի ներկայության գործոն է: Սենատորների 305 ձայնն իսկական առաջընթաց է», - ասում է քաղաքագետը: Այնուամենայնիվ, ցանկացած դիվանագիտական փաստաթուղթ ունի տարբեր բաղադրիչներ, բացատրում է նա: Առաջին հայացքից բանաձևը հայամետ է, բայց պարունակում է նաև հակաէրդողանական նոտա, որը շատ ակտուալ է Ֆրանսիայի արտաքին քաղաքականության համար. Փարիզը հասկացնում է, որ խոչընդոտում է Եվրամիությանը ինտեգրվելու Թուրքիայի փորձերին: Չնայած հայտարարության քողարկված բնույթին, դրա բովանդակությունը կոշտ է:

Մեկնաբանություններ